Służby bezpieczeństwa

Ustawodawca nałożył na pracodawcę obowiązek tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, pełniącej funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp. Prawidłowo działająca służba bhp stanowi wsparcie dla pracodawcy w zarządzaniu obszarem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w firmie. W komentarzu omówiono warunki tworzenia służby bhp, jej uprawnienia i obowiązki, a także wymagane kwalifikacje osób wchodzących w jej skład. Tę samą problematykę przeanalizowano w odniesieniu do komisji bezpieczeństwa i higieny pracy.

Obowiązki pracodawcy

Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie bezpieczeństwa i higieny pracy jest Kodeks pracy. Nowelizacja Kodeksu pracy od 1 stycznia 2004 r. wprowadziła zmiany dotyczące zakładowego nadzoru nad warunkami pracy, jest to wynik dostosowania obowiązującego prawa krajowego do prawa obowiązującego w Unii Europejskiej w tym zakresie. Zgodnie z art. 207 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., pracodawca jest odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. Ustawodawca nowelizując art. 207 k.p. wskazał jednocześnie, że na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 237¹¹ § 2 kp.

Najistotniejszym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników, który realizowany jest przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy,

4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy,

5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych,

6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy,

7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Ustawodawca wyraźnie wskazał, iż koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników.

Ponadto, pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

W interesie wszystkich, zarówno pracodawcy, jak i zatrudnionych pracowników jest, aby w zakładzie pracy przestrzegane były przepisy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Nakłady finansowe na bhp i uwzględnienie szeroko pojętej problematyki bezpieczeństwa w zarządzaniu firmą stanowią opłacalną inwestycję, z której wymierne korzyści uzyskują w dalszej perspektywie pracownicy jak i pracodawca. Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy powinny być bezwzględnie przestrzegane w każdej firmie. Zgodnie z obowiązującym prawem pracodawca powinien posiadać wiedzę w zakresie bhp oraz umieć z niej korzystać w codziennej praktyce. Obowiązek znajomości przepisów prawa pracy dotyczy również osób kierujących pracownikami oraz osób zarządzających firmą w imieniu pracodawcy. W celu prawidłowego wypełniania obowiązków w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracodawcę ustawodawca nałożył na niego obowiązek tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy pełni funkcje doradcze i kontrolne w omawianej dziedzinie. Prawidłowo działająca służba bhp stanowi wsparcie dla pracodawcy w zarządzaniu obszarem bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w firmie.

Służba bhp to ściśle wyodrębniona komórka organizacyjna, która podlega bezpośrednio pracodawcy. Jeżeli pracodawcą jest jednostka organizacyjna, to służba bhp podlega bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy również pamiętać, że za wszelkie nieprawidłowości i niedopatrzenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy odpowiedzialny jest pracodawca. Naruszenie przepisów dotyczących służby bhp przez pracodawcę jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika. Wiąże się to z odpowiedzialnością odszkodowawczą wobec pracowników i niesie za sobą dotkliwe konsekwencje karne. W sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika orzeka właściwy sąd. Sankcją przewidzianą w tego typu sprawach jest kara grzywny.